My escape from North Korea | Hyeonseo Lee | TED

Translator: Shqiponja Hoxha Reviewer: Helena Bedalli Kur isha e vogël, mendoja se shteti im ishte më i miri i planetit, dhe u rrita duke kënduar një kënge që quhet "asgjë për të patur zili" Isha shumë krenare. Kalonim shumë kohë në shkollë duke studiuar historinë e Kim II-Sung-ut, por nuk mesuam gjë për botën e jashtme perveç se Amerika, Korea e Jugut dhe Japonia jane armiq. Edhe pse shpesh isha kurioze për botën e jashtme, mendova se do kaloja gjithe jetën në Koren e veriut, deri sa gjithçka nd

ryshoi papritmas. Kur isha 7 vjeç, pashe për herë të parë një ekzekutim publik, por mendoja se jeta ime në Koren e Veriut ishte normale. Familja ime nuk ishte e varfër, dhe une nuk kam qene e uritur ndonjëhere. Por një ditë, në 1995, nëna ime pruri në shtëpi një leter nga motra e një koleges. Ishte shkruar,"kur të lexoni këte leter, të 5 pjestarët e familjes nuk do jenë më në këte botë, sepse nuk kemi ngrënë kto 2 javët e fundit. Jemi shtrire gjithe në tokë, dhe trupat tonë jan kaq të dobët që p

o vdesim". Mbeta pa fjale. Ishte hera parë që degjoja që njerëzit në shtetin tim po vuanin. Pas pak kohesh, duke kaluar pas stacjonit të trenit pashe diçka të tmerrshme që nuk më hiqet nga mendja. Një grua pa jetë e shtrirë në tokë, nderkohe që një femijë i dobet në krahet e saj e shikonte në fytyrë pa shprese. Por asnjeri nuk i ndihmoi, sepse te gjithe ishin të perqendruar të kujdeseshin për veten dhe familjet e tyre. Një krize e madhe ra në Koren e Veriut ne mes të viteve 1990. Në fund, më se

1 milion Koreanoveriore vdiqën gjat krizes, dhe shumë mbijetuan vetëm duke ngrëne bar, insekte dhe levore peme. Ndërprerjet e energjisë u bën gjithmonë më të shpeshta dhe rreth meje gjate natës kishte vetem errësire perveç dritave nga Kina, nga ana tjeter e lumit pas shtëpisë time. Gjithmonë pyesja veten pse ata kishin drita dhe ne jo. Kjo është një fotografi satelitare e Kores se Veriut gjate natës në krahasim me fqinjët. Ky është lumi Amrok, që ka funksion kufiri midis Kinës dhe Kores se Veriu

t. Sci shikoni, lumi behet shumë i ngushtë në disa pika, duke dhënë mundesine koreaneve të veriut ta kalojne fshehurazi. Por shumë vdesin. Ndonjëhere kam parë trupa pa jetë pezull gjate lumit. Nuk mund të jap shumë detaje se si u largova nga Korea e Veriut, por mund të them që gjate viteve të tmerrshme të urise shkova në Kinë për të jetuar me kusherinj të largët. Por mendoja se do ndahesha nga familja ime vetem për pak kohë. Nuk e imagjinoja kurrë që do duhej 14 vjet për të qenë prap sebashku. N

ë Kinë ishte e veshtirë të jetoja si vajzë e re pa familje. Nuk dija se si do te ishte jeta si refugjate nga Korea e Veriut, por shpejt mësova që nuk është vetëm e veshtirë, por edhe shumë e rrezikshme, sepse Koreanët e Veriut në Kinë konsiderohen si migrantë të paligjshëm. Jetoja më frikën kostante se identiteti im do te zbulohej, dhe do te me kthenin mbrapsht tek një fat i tmerrshem në Koren e Veriut. Një ditë ëndrra ime më e keqe u bë realitet, kur u kapa nga policia kineze dhe më sollen në k

omisariat për pyetje. Dikush më kishte akuzuar se isha nga Korea e Veriut, ata provuan aftësinë time në gjuhën kineze dhe më bënë qindra pyetje. Isha kaq e trembur, mendoja se do me shperthente zemra. Nëse gjëja më e vogël dukej falso, do me kishin burgosur dhe riatdhesuar. Mendova se jeta ime mori fund, por arrita të kontrolloja gjitha emocionet brenda meje dhe u përgjigja pyetjeve. Pasi mbaruan me pyetjet një oficer i tha një tjetri "Ky ishte raport fallso. Ajo nuk është nga Korea e Veriut." D

he më lane të lirë. Ishte nje mrekulli. Disa korean veriorë kerkojne azil në Kinë nepër ambasadat e huaja, por shume kapen nga policia kineze dhe riatdhesohen. Këta vajzat ishin me fat edhe se u kapën u lane prap të lira pas shumë presioneve nderkombetare. Keta Koreanet e Veriut nuk patën të njejtin fat. Cdo vit, koreano veriorë të panumert kapen në Kinë dhe riatdhesohen atje ku mund të torturohen, burgosen ose ekzekutohen publikisht. Edhe pse une pata shumë fat që u largova, shumë tjerë nuk pat

ën të njejtin fat. Eshtë tragjike që Koreanet veriorë duhet të fshehin identitetin e tyre dhe të luftojne kaq shumë për të mbijetuar. Edhe pasi kane mësuar një gjuhe të re dhe kane filluar punë, jeta e tyre mund të përmbyset në një moment. Dhe ja pse pas 10 vitesh që fshihja identitetin tim, vendosa te rrezikoj duke u shkuar në Korene e Jugut, dhe fillova një jetë të re. Vendosja në Koren e Jugut rezultoi më e veshtirë se sa e prisja. Anglishtja ishte shume e rendësishme në Koren e Jugut, pra fi

llova të mësoja një gjuhe te tretë. Kuptova që ishte një diferencë e madhe midis Veriut dhe Jugut. Ne jemi te gjithe korean, por brenda, jemi bere shumë të ndryshëm gjate 67 vitesh ndarje. Kalova edhe një krize identiteti. Jam nga Korea e Veriut apo nga Korea e Jugut? Nga vij? Kush jam? Papritmas nuk kishte më shtet për të qenë krenare. Edhe pse nuk ishte e thjeshtë të krijoja një jetë në Koren e Jugut kisha një plan. Fillova të mesoja për të hyre në universitet. Sa po mesohesha me jeten time të

re, mora një telefnatë tronditëse. Autoritetet e Kores se Veriut kishin zbuluar që kisha derguar familjes ca para, dhe për dënim familja ime do transferohej me dhunë në një fshat i humbur. Ata duhet të largoheshin se shpejti, dhe fillova të mendoja si t'i ndihmoja te arratiseshin. Koreanët e veriut duhet të udhetojnë shumë gjatë për rrugën e lirisë. Eshtë gati e pamundur të kalosh kufirin midis Kores se Veriu dhe të Jugut, keshtu, bleva një biletë për Kinë dhe u drejtova ne kufirin me Korean e

Veriut. Meqe familja ime nuk fliste gjuhen kineze, duhesh që t'i drejtoja ata, ne njefare menyre, pergjate më shumë se 2000 milje në Kinë dhe pas në Azinë Juglindore. Udhetimi me autobus zgjati 1 javë, dhe shumë herë rrezikuam të na kapin. Një herë autobusi jonë u ndalua dhe hipi një oficer kinez. Ai kontrolloi çdo karte identiteti, dhe filloi të bënte pyetje. Familja ime nuk fliste gjuhen kinezë dhe mendova se do arrestoheshin. Sapo oficeri u afrua familjes sime menjëhrë u ngrita në këmb dhe u

thashe qe ky eshtë një grup njerëzish shurdh-memecë qe po i shoqeroja. Ai me shikoi me dyshim, por për fat më besoi. Ne bëmë gjithe rrugën deri në kufi më Laos, por harxhova gati të gjitha parat e mia për të korruptuar rojet në Laos. Por edhe pasi kaluam kufirin, familja ime u arrestua dhe u fut në burg për kalim kufiri të paligjshëm. Pasi pagova gjobën dhe parat për korruptimin familja ime u leshua pas një muaji, por pas pak kohesh u arrestua dhe burgos perseri në kryeqytetin e Laos. Kjo ishte

një nga pikat më të ulëta në jetën time. Bëra gjithçka për të liruar familjen, dhe ishim aq afër asaj pike, por familja ime u hedh prap në burg shume afer ambasadës se Korese se Jugut.. Shkova posht e lart nga zyra e emigracionit në komisariatin e policisë duke u munduar më deshperim për të liruar familjen time por nuk kisha para të mjaftushme për të paguar gjoba ose korruptim. Humba çdo shpres Në ate moment, degjova zërin i një burri që më pyeti, "çfare ka ndodhur?" U çudita që një i huaj u kuj

des dhe më pyeti. Me anglishten e pakët, dhe me një fjalor i shpjegova situatën, dhe pa hezitim zoteria shkoi në ATM dhe pagoi kusurin e parave për familjen time dhe 2 koreano veriore te tjere për ti liruar nga burgu. E falenderova me gjithe zemër, dhe e pyeta, "Përse po më ndihmon?" "Nuk po të ndihmoj ty" më tha. "Po ndihmoj njerëzit nga Korea e Veriut". Ky ishte moment simbolik për jetën time. I panjohuri ndezi shpresa të reja brenda meje dhe njerëzve të Koreas se Veriut atëherë kur i duhej më

shume më tregoi qe xhentilesa e të panjohurve dhe ndihma e komunitetit nderkombetar jane vertet rrezet qe në koreaneve veriore na nevojiten. Në fund, pas udhetimit te gjatë, unë dhe familja ime u bashkuam në Koren e jugut por liria ështe gjysma e luftës. Shumë koreano veriore jane ndare nga familja, dhe kur arrinë në një shtet të ri fillojne me pak ose pa para. Kështu qe mund të perfitojme nga komuniteti nderkombtar për arsim, kurse te gjuhes angleze, kurse pune dhe te tjera. Mundemi edhe të je

mi lidhje për njerëzit në Korean e Veriut dhe botës se jashtme. sepse disa nga ne jane në lidhje me pjestarë të familjes akoma brenda në vend, në dergojme para dhe informacione qe ndihmone të ndryshojme Koren e Veriut nga brenda. Kam qenë me fat qe m'u dha kaq shumë ndihmë dhe frymezim në jetë, kështu qe dua të ndihmoj t'u jap koreaneve veriore një mundesi për t'u rritur me suportin nderkombëtar. Jam e sigurt qe ju do shikoni shumë e shumë koreano veriore te suksesshem ne gjithe boten, edhe në s

kenën e TED. Ju faleminderit. (Duartrokitje)